Kaszel to jedna z najczęstszych dolegliwości, która skłania chorych do zapisania się na wizytę do lekarza rodzinnego. Chorzy zgłaszają się do poradni zarówno w przypadku suchego, jak i mokrego kaszlu, ale to ten drugi rodzaj wzbudza więcej obaw u pacjentów. Przyczyny występowania kaszlu mokrego mogą być złożone i często są związane z innymi jednostkami chorobowymi, więc tylko prawidłowa diagnoza pozwoli na skuteczne wyleczenie tej nieprzyjemnej dolegliwości.
CZYM JEST KASZEL?
Kaszel to naturalna reakcja obronna ze strony układu oddechowego, która polega na odruchowym zaczerpnięciu głębokiego wdechu, po którym następuje silny skurcz mięśni krtani i klatki piersiowej. W efekcie tych czynności następuje gwałtowne wyrzucenie powietrza z dróg oddechowych. Kaszel to podstawowa metoda oczyszczania dróg oddechowych z nadmiaru wydzielin, gazów i ciał obcych, które się w nich znajdują. Kaszel ma za zadanie chronić pęcherzyki płucne przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi.
JAK ODRÓŻNIĆ KASZEL MOKRY OD SUCHEGO?
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje kaszlu:
● Kaszel suchy (nieproduktywny) – nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny. Pojawia się często na początku infekcji, a także w przypadku astmy, refluksu żołądkowo-przełykowego, chorób śródmiąższowych płuc oraz jako skutek stosowania leków.
● Kaszel mokry (produktywny, wilgotny) – związany jest z odkrztuszaniem nadmiaru wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Może pojawiać się również na skutek kontaktu z substancjami, takimi jak dym tytoniowy, zanieczyszczenia i pyły z powietrza czy perfumy.
Kaszel mokry od suchego różni się też tym, że kaszel suchy ma charakter napadowy i gwałtowny, zaś kaszel mokry nasila się w godzinach porannych, jednak chory odkrztusza przede wszystkim wtedy, kiedy czuje taką potrzebę.
PRZYCZYNY KASZLU MOKREGO
Mokry kaszel pojawia się w efekcie podrażnienia receptorów nerwowych zlokalizowanych w przełyku. Często bywa następstwem kaszlu suchego. Jego podstawowym zadaniem jest oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzielin. Mogą mu towarzyszyć duszności, bóle w klatce piersiowej oraz wydzielina z gardła, nosa czy oskrzeli.
Do jego głównych przyczyn należą:
● infekcje wirusowe
● infekcje bakteryjne
● mukowiscydoza,
● alergie,
● przewlekła obturacyjna choroba płuc,
● zapalenie płuc,
● zapalenie zatok,
● dostanie się ciała obcego do dróg oddechowych.
Wydzielina, która jest odkrztuszana w kaszlu mokrym, może mieć różne zabarwienie, ale na tej podstawie nie można wyciągać wniosków nt. etiologii infekcji. Panuje dosyć powszechna opinia, że zielony kolor śluzu wskazuje na infekcję bakteryjną. Ale nie jest to prawda. W błonie śluzowej znajdują się leukocyty – białe krwinki, których reakcją obronną na patogeny jest wydzielanie enzymów zawierających w swoim składzie żelazo. I to właśnie żelazo odpowiada za ten specyficzny zielonkawy kolor. Żółty kolor natomiast spowodowany jest obecnością martwych komórek odpornościowych oraz zastojem wydzieliny – przeważnie podczas snu – w drogach oddechowych. Śluz produkowany jest naturalnie w organizmie, ale jeśli w ciągu nocy dojdzie do jego nadprodukcji i nie zostanie on usunięty, to następnego dnia może mieć ciemniejszy kolor wchodzący w odcienie żółtego, a nawet zielonego.
Jeśli w wydzielinie pojawi się krew, to taki objaw powinien skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza, ponieważ może być oznaką gruźlicy, zapalenia płuc, a nawet choroby nowotworowej.
JAK LECZYĆ KASZEL MOKRY?
Odróżnienie kaszlu mokrego od suchego może sprawiać problemy. Punktem wyjścia w procesie leczenia kaszlu mokrego powinno być prawidłowe rozpoznanie, które umożliwia wprowadzenie odpowiedniego leczenia przyczynowego. Wielu chorych wymaga zastosowania terapii objawowej, którą należy dostosować do charakteru kaszlu. W przypadku kaszlu suchego celem jest przede wszystkim zahamowanie ataków duszącego kaszlu lub ustawicznego pokasływania. Jeśli chodzi o kaszel mokry, leczenie powinno wspierać usuwanie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych. Środki stosowane w leczeniu kaszlu suchego nie powinny więc być podawane chorym zmagającym się z kaszlem mokrym. Kaszel produktywny wymaga odpowiedniego nawodnienia pacjenta, podawania leków mukolitycznych lub wykrztuśnych. Leki wykrztuśne mają za zadanie nasilać wydzielanie płynu w drogach oddechowych. Z kolei mukolityki rozrzedzają wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie. Dostępne są też leki stosowane w leczeniu mokrego kaszlu, które zawierają w składzie naturalne substancje o działaniu wykrztuśnym i przeciwzapalnym w drogach oddechowych. Przykładem takiej substancji jest cyneol, który znajduje się w kapsułkach leku Soledum® forte. Cyneol to substancja wchodząca w skład olejku eukaliptusowego, jej działanie przeciwzapalne w drogach oddechowych i mukoregulujące zostało potwierdzone w licznych badaniach klinicznych. Soledum® forte ogranicza nadprodukcję wydzieliny oraz wspiera jej usuwanie. Dodatkowym atutem tego preparatu jest bezpieczny profil działania oraz brak interakcji z innymi lekami.
DOMOWE SPOSOBY NA KASZEL MOKRY
Leczenie kaszlu mokrego można wspierać domowymi metodami. Zaleca się wykonywanie inhalacji z wykorzystaniem soli fizjologicznej lub olejków eterycznych (np. olejek eukaliptusowy, olejek miętowy, olejek rozmarynowy), które wspomagają rozrzedzanie wydzieliny. Ponadto można używać naparów z tymianku, lipy czy dziewanny. Chorzy powinni przyjmować duże ilości płynów oraz przebywać w przewietrzonych pomieszczeniach o odpowiednim poziomie wilgotności. Pomocne może być również oklepywanie i nacieranie klatki piersiowej.
Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.
sol01.2021.12
BIBLIOGRAFIA
1Batura-Gabryel H.: Kaszel – trudny problem kliniczny. Nowa Medycyna 2012; 1, str. 7-9.
2Kaszel – przyczyny, podział, zasady postępowania, dr n. med. Przemysław Nowak, Farmaceutyczny Przegląd Naukowy, Nr 2, 2007, s. 36-37
3Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, tom 15 (XXX), zeszyt 1, 2015: 68–76
Soledum forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
