Kategoria: Porady na mokry kaszel

Kaszel to odruch obronny organizmu, który pozwala oczyścić drogi oddechowe. Może występować samodzielnie lub być objawem przeziębienia, grypy, zapalania zatok, a także innych groźnych chorób. Jeżeli kaszel utrzymuje się długo i mimo przyjmowania leków narasta lub pojawiają się inne, niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.

RODZAJE KASZLU

Kaszel polega na mimowolnym, odruchowym i gwałtownym wyrzuceniu powietrza z płuc, które występuje z głośnym chrząknięciem. Spowodowany jest pobudzeniem punktów kaszlowych, które znajdują się w oskrzelach, tchawicy, krtani i nosogardzieli. Odkrztuszanie jest efektem podrażnienia receptorów nerwowych przełyku. Kaszel możemy podzielić ze względu na rodzaj i czas trwania. Główne rodzaje kaszlu to:

• Kaszel mokry, produktywny, który połączony jest z odkrztuszaniem. Nie można go hamować, ponieważ jest potrzebny. Umożliwia pozbycie się gęstej wydzieliny oskrzelowej, w której znajdują się zanieczyszczania pyłowe, bakterie oraz inne drobnoustroje chorobotwórcze. Zalegająca wydzielina może powodować szereg niepożądanych skutków, m.in. rozwój infekcji.
• Kaszel suchy, czyli nieproduktywny – charakteryzuje się brakiem lub bardzo małą ilością wydzieliny, nie towarzyszy mu odkrztuszanie plwociny. Występuje często w infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, szczególnie na początku jej trwania.

Ze względu na czas trwania wyróżnia się:

● kaszel przewlekły, który trwa powyżej 8 tygodni,
● kaszel przewlekający się, trwający od 3 do 8 tygodni,
● kaszel ostry, czyli nagły, który nie trwa dłużnej niż 3 tygodnie.
Ważne jest ustalenie przyczyny oraz rodzaju kaszlu, ponieważ od tego uzależniony jest sposób leczenia.

PRZYCZYNY KASZLU MOKREGO U DOROSŁYCH

Kaszel mokry może mieć wiele przyczyn. Najczęściej jest jednym z objawów infekcji górnych dróg oddechowych, połączonej ze spływaniem wydzieliny z nozdrzy po tylnej ścianie gardła. Towarzyszą mu inne objawy, tj. katar, ból gardła, uczucie rozbicia, stan podgorączkowy. Może być również wynikiem zapalenia płuc. W tym wypadku dodatkowo występuje gorączka, duszności, a w badaniu osłuchowym pojawia się szmer oskrzelowy. Inne przyczyny kaszlu mokrego to:

• infekcje bakteryjne lub alergia, połączone ze spływaniem wydzieliny,
• choroba obturacyjna płuc, w której obserwuje się również świszczący oddech, duszności, używanie dodatkowych mięśni oddechowych,
• zapalenie oskrzeli,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• mukowiscydoza,
• astma oskrzelowa,
• zapalenie zatok,
• ciało obce w gardle,
• palenie papierosów,
• przebywanie w zanieczyszczonych lub klimatyzowanych pomieszczeniach.

Kaszel mokry pojawia się często jako następstwo kaszlu suchego w przebiegu infekcji. W rozpoznaniu przyczyn mokrego kaszlu może pomóc kolor plwociny. Jeżeli jest żółta lub zielona, wskazuje na choroby bakteryjne, przezroczysta może świadczyć o infekcji wirusowej lub astmie.

PRZYCZYNY KASZLU U DZIECI

Kaszel jest najczęściej wynikiem infekcji, które u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym występują nawet kilka razy w roku (ze względu na nie w pełni wykształcony jeszcze układ odpornościowy). Inne przyczyny kaszlu to utknięcie ciała obcego w gardle lub kontakt z substancjami toksycznymi. Kaszel może towarzyszyć również chorobom, takim jak wirusowe lub bakteryjne zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli, zakażenie górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, a także astma, alergia, mukowiscydoza, krztusiec lub refluks żołądkowo-przełykowy. W trakcie kaszlu może pojawić się także odruch wymiotny, spowodowany połykaniem wydzieliny. Leczenie kaszlu mokrego u dzieci opiera się przede wszystkim na podawaniu leków o łagodnym działaniu rozrzedzającym gęstą wydzielinę, wykrztuśnym, rozkurczającym oskrzela i przeciwzapalnym. Można podawać je podczas nebulizacji, w postaci syropów lub tabletek. W okresie występowania kaszlu dziecko musi dużo pić, pomocne są również inhalacje parowe.

SPOSOBY LECZENIA KASZLU

Leczenie kaszlu powinno być uzależniane od jego rodzaju oraz przyczyny. Na kaszel suchy pomocne będą preparaty przeciwkaszlowe, które hamują odruch kaszlowy oraz domowe metody, które nawilżają podrażnioną śluzówkę. Leczenie kaszlu mokrego polega na podawaniu leków, które ułatwiają odkrztuszanie śluzu i pozbywanie się go z organizmu. W wydzielinie znajdują się chorobotwórcze drobnoustroje, dlatego jej szybkie pozbycie się, pozwala uniknąć rozwoju infekcji. Leki mukolityczne na kaszel mokry zwiększają ilość wydzieliny, dlatego nie należy przyjmować ich na noc. Bardzo ważne, aby przyjmowany środek miał działanie przeciwzapalne, które pozwala skrócić czas trwania choroby. Takim preparatem jest lek dostępny bez recepty Soledum® forte, który wykazuje kompleksowe działanie: nie tylko hamuje nadprodukcję gęstej, lepkiej i trudnej do odkrztuszenia wydzieliny, wspiera mechanizm samooczyszczania dróg oddechowych (czyli stymuluje klirens śluzowo-rzęskowy) ale również działa przeciwzapalnie. Znacznie przyspiesza to proces leczenia. Badania kliniczne dowodzą, że widoczne efekty można odczuć już po 4 dniach kuracji, Soledum® forte bowiem znacząco zmniejsza napady kaszlu. Lek składa się z czystego cyneolu , który jest składnikiem olejku eukaliptusowego, ma potwierdzone w licznych badaniach działanie. Soledum® forte ma korzystny profil bezpieczeństwa i w dawkach rekomendowanych przez producenta nie stwierdzono interakcji z innymi produktami leczniczymi. W Niemczech lek jest dostępny od ponad 20 lat, dzięki czemu posiada dobrze udokumentowane działanie. Soledum® forte ma formę wygodnej do połknięcia kapsułki, która odpowiada jednej dawce leku. Jak w przypadku każdego leczenia ważna jest regularność stosowania, a także popicie leku odpowiednią ilością chłodnej wody. Lek może być stosowany przez dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat.
W przypadku kaszlu mokrego nie należy przyjmować leków hamujących odruch kaszlu, ponieważ utrudnia to pozbycie się wydzieliny i oczyszczenie dróg oddechowych. Leczenie kaszlu mokrego mogą wspomóc metody domowe, tj. syrop z cebuli, sok z malin, buraków, inhalacje z soli fizjologicznej lub olejków eterycznych, nacieranie klatki piersiowej, oklepywanie pleców. Ważne jest też nawilżanie pomieszczeń oraz picie dużej ilości płynów.
Kaszel mokry może być bardzo uciążliwy, dlatego do kuracji warto włączyć leki o sprawdzonym składzie i działaniu potwierdzonym badaniami klinicznymi.

Bibliografia:

1. Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Rafał Krenke, Joanna Chorostowska-Wynimko, Marta Dąbrowska, Przemysław Bieńkowski, Magdalena Arcimowicz, Elżbieta M. Grabczak, Agnieszka Mastalerz-Migas 2011,
2. Wybrane choroby dróg oddechowych u dorosłych. Tomasz Targowski, 2015,
3. Choroby dróg oddechowych Opieka farmaceutyczna, Jutta Lehnen, 2011,
4. Na podstawie badania klinicznego, 1,8-cyneol doprowadził do znaczącego zmniejszenia napadów kaszlu produktywnego po 4 dniach (p < 0,0001). J. Fischer, U. Dethlefsen, 2013, Efficacy of cyneole in patients suffering from acute bronchitis: a placebo-controlled double-blind trial

Należy pamiętać, że artykuł nie zastępuję porady lekarskiej, jeżeli kaszel utrzymuje się mimo przyjmowania leków lub pojawiają się inne, niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.

sol04.2021.02

Po wniknięciu drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu, układ immunologiczny rozpoczyna walkę z infekcją. W tym celu wykorzystywane są mechanizmy i odruchy, które mają za zadanie m.in. usunięcie na zewnątrz lub unieszkodliwienie zarazków. Jednym z podstawowych mechanizmów obronnych jest kaszel, który pozwala na pozbycie się ciał obcych oraz oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny1. Jest to objaw nie tylko zwykłego przeziębienia – może również świadczyć o poważniejszych chorobach układu oddechowego, krążenia, pokarmowego lub nerwowego. Występują różne rodzaje kaszlu, a sam odruch bywa męczący. Nie można go jednak lekceważyć. Przyjrzyjmy się bliżej temu odruchowi obronnemu i sposobom jego leczenia.

PRZYCZYNY I RODZAJE KASZLU

Aby dobrze rozpoznać przyczyny kasłania, warto wiedzieć, co to jest kaszel. Jest to reakcja odruchowa na drażnienie zakończeń nerwowych, znajdujących się w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych2. Układ immunologiczny chce w ten sposób pozbyć się ciała obcego lub patogenów atakujących komórki. Kaszel pojawia się również jako objaw poważnych chorób, jak na przykład zapalenie płuc lub oskrzeli, astma, gruźlica lub niewydolność serca. U wielu osób kaszel jest skutkiem palenia papierosów. Rozróżnia się dwa rodzaje kaszlu – mokry i suchy.

KASZEL SUCHY I MOKRY

W zależności od tego, czy kasłaniu towarzyszy odkrztuszanie (śluzu lub ropy), albo jego brak, rozróżniamy dwa rodzaje kaszlu – mokry i suchy. To bardzo ważne, aby prawidłowo zdiagnozować, z jakim typem mamy do czynienia, ponieważ od tego zależy skuteczność wybranej kuracji i leków. Wiele osób zastanawia się więc: czy męczy mnie kaszel mokry czy suchy i jak to rozpoznać? Aby wiedzieć, jak rozróżnić kaszel suchy od mokrego, pomocne będzie poznanie głównych objawów każdego z typów.

KASZEL SUCHY – OBJAWY

Literatura medyczna opisuje szereg objawów dla kaszlu suchego. Mając z nim do czynienia, przy każdorazowym odchrząkiwaniu czujemy pieczenie w gardle i tchawicy oraz ból, a niekiedy również uczucie łaskotania. Jednak nie wyczuwamy żadnej wydzieliny3. Kaszel suchy często jest męczący i występuje w formie drażniących, niekiedy długich ataków, wywołujących łzawienie oczu. Jeśli przyczyną jest infekcja dróg oddechowych, suchy kaszel po kilku dniach zmienia się w mokry kaszel.

KASZEL MOKRY – OBJAWY

Jak wskazuje nazwa, objawy kaszlu mokrego to przede wszystkim pojawiająca się wydzielina. Przy kasłaniu czujemy ją w gardle, a nieraz też wypluwamy – ma gęstą konsystencję o zabarwieniu białym lub żółtawym. Śluz zawiera drobnoustroje z krtani, tchawicy, płuc i oskrzeli. W ten właśnie sposób organizm oczyszcza się z patogenów4. Obecność kaszlu mokrego może więc oznaczać, że mamy do czynienia z infekcją dróg oddechowych. Warto stosować w takim wypadku kompleksowe leczenie przy pomocy leków przeciwzapalnych oraz pomagających rozrzedzić zalegającą wydzielinę. Pierwsze złagodzą dolegliwości związane z toczącym się stanem zapalnym, czyli m.in. gorączkę, obrzęk oraz ból, drugie natomiast ułatwią odkrztuszanie zalegającej wydzieliny produkowanej w wyniku infekcji.

POMOC W LECZENIU OBJAWÓW MOKREGO KASZLU

Aby wspomóc organizm w walce z infekcją dróg oddechowych, warto działać gdy tylko pojawi się odruch kaszlu mokrego. Środkami, które od dawna są znane i stosowane w leczeniu, są syropy z babki lancetowatej, bluszczu pospolitego czy pierwiosnka lekarskiego. Innym sposobem kompleksowego leczenia objawów kaszlu mokrego, jest przyjmowanie leków dostępnych w aptece bez recepty, takich jak Soledum® forte. Lek ten, działając przeciwzapalnie w drogach oddechowych, jest bardzo pomocny w łagodzeniu kaszlu mokrego – już po 4 dniach stosowania Soledum® forte, istotnie zmniejsza częstotliwość kaszlu5. Oczywiście przed wyborem jakiejkolwiek formy leczenia, należy zapoznać się z dołączoną do leku ulotką i skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, by zdiagnozować z jakim rodzajem kaszlu mamy do czynienia.

ULGA OD KASZLU JEST MOŻLIWA

Dzięki stosowaniu leków wykrztuśnych, które pomagają przy kaszlu mokrym, ulga od tego męczącego odruchu jest możliwa. Warto szukać dobrych i sprawdzonych sposobów, aby w trakcie infekcji dróg oddechowych wspierać system immunologiczny. Na koniec należy zapamiętać, że jeżeli uporczywy kaszel trwa długo i ma ostry przebieg, warto skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Może on zlecić dalsze badania, aby ustalić przyczyny kasłania.

Soledum forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.

1. H. Batura-Gabryel, Kaszel – trudny problem kliniczny, Nowa Medycyna 1/2012
2. Portal Medycyna praktyczna dla pacjentów, artykuł pod redakcją dr med. Miłosza Jankowskiego, www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel
3. R. Krenke, J. Chorostowska-Wynimko, M. Dąbrowska, P. Bieńkowski, M. Arcimowicz, E. M. Grabczak, A. Mastalerz-Migas, Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Czasopismo Lekarz POZ, 2018, nr 6, s. 426
4. A. Undrunas, K. Kuziemski, Wybrane Problemy Kliniczne, Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, Via Medica, 2017, s. 149
5. Na podstawie badania klinicznego, 1,8-cyneol doprowadził do znaczącego zmniejszenia napadów kaszlu produktywnego po 4 dniach (p < 0,0001). Fischer J, Dethlefsen U. Efficacy of cineole in patients suffering from acute bronchitis: a placebo-controlled double-blind trial. Cough. 2013 Nov 21;9(1):25.

Kaszel mokry należy do tych objawów, które szczególnie niepokoją pacjentów zgłaszających się do lekarzy rodzinnych. Prawidłowa diagnoza jest niezwykle istotna przy tej dolegliwości. Umożliwia skuteczne wyleczenie, ponieważ kaszel mokry i objawy mu towarzyszące nie są swoiste – mogą być związane z różnymi jednostkami chorobowymi.

KASZEL MOKRY – OBJAWY

Kaszel może być objawem rozwijającej się bądź toczącej się choroby i wynikać z pobudzania ośrodka kaszlu. W takim wypadku wpływa on negatywnie na codzienne funkcjonowanie, uniemożliwia prawidłowy sen i regenerację organizmu. Może też występować jako odruch fizjologiczny podczas usuwania czynników drażniących drogi oddechowe lub zalegającej wydzieliny. Kaszel chroni płuca przed uszkodzeniami, zarówno chemicznymi, jak i mechanicznymi. Dzięki silnemu skurczowi mięśni klatki piersiowej i szyi powietrze wydostaje się z płuc z dużą prędkością, co pozwala usunąć np. nadmiar wydzieliny.

Zdarza się, że kaszel jest suchy (inaczej: nieproduktywny) i jest objawem wielu schorzeń takich jak astma, choroby śródmiąższowe płuc czy nawet refluks żołądkowo-przełykowy1.
W odróżnieniu od kaszlu mokrego nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny.

Z kolei charakterystyczną cechą kaszlu mokrego jest odkrztuszanie zalegającej w oskrzelach wydzieliny. Zdarza się, że kaszel mokry pojawia się w wyniku choroby, ale może też wystąpić wskutek wdychania zanieczyszczeń, pyłów, dymu tytoniowego lub drażniących substancji.
W przeciwieństwie do kaszlu suchego o napadowym charakterze, kaszel mokry wykazuje tendencję do nasilania się rano, gdy w drogach oddechowych zalega najwięcej wydzieliny.

CO OZNACZA MOKRY KASZEL?

Wystąpienie kaszlu suchego jest efektem podrażnienia receptorów zlokalizowanych w przełyku, a jego następstwem może być kaszel mokry. Mogą mu towarzyszyć takie objawy jak ból w klatce piersiowej, duszności oraz nadprodukcja wydzieliny z nosa, gardła oraz oskrzeli.
To, ile trwa mokry kaszel oraz jakie dodatkowe symptomy mu towarzyszą zależy od przyczyny jego pojawienia się. Do najczęstszych należą:

• infekcje o podłożu wirusowym lub bakteryjnym,
• alergie,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
• mukowiscydoza,
• zapalenia górnych (zatoki, gardło, krtań) i dolnych (tchawica, oskrzela, płuca) dróg oddechowych,
• ciało obce w drogach oddechowych.

Długo utrzymujący się kaszel mokry powinien skłonić do szybkiego zasięgnięcia porady lekarskiej, szczególnie jeżeli chory odkrztusza duże ilości gęstej wydzieliny, co może świadczyć o rozwoju POChP. Szczególnie alarmującym objawem jest obecność krwi w wydzielinie, co zdarza się m.in. w gruźlicy, zapaleniu płuc, ale również chorobach nowotworowych2.

KASZEL MOKRY – LECZENIE

Różne przyczyny kaszlu mokrego determinują różne sposoby postępowania. W niektórych przypadkach wystarczy leczenie objawowe, mające na celu wspieranie usuwania zalegającej wydzieliny i działanie przeciwzapalne, dzięki któremu dochodzi do złagodzenia męczących objawów, jak np. nadmiernego produkowania wydzieliny, kaszlu czy uczucia duszności . W sytuacji, w której występuje przewlekły mokry kaszel, kluczowe jest rozpoznanie, które pozwoli na wdrożenie odpowiedniego leczenia przyczynowego.

Co ważne, w leczeniu uporczywego mokrego kaszlu nie należy stosować tych samych środków, co przy kaszlu suchym, ponieważ działają one w inny sposób. Leki na kaszel suchy hamują odruch kaszlu, a preparaty na kaszel mokry działają wykrztuśnie i przeciwzapalnie.. Istotne jest również picie dużych ilości płynów – prawidłowe nawodnienie organizmu również ułatwia pozbycie się zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny3.

W przypadku męczącego mokrego kaszlu, którego przyczyną jest infekcja, leczenie polega na stosowaniu preparatów o działaniu wykrztuśnym i przeciwzapalnym, np. Soledum® forte. Jest to środek wykrztuśny, który stosuje się podczas występowania produktywnego kaszlu, ponieważ ułatwia odkrztuszanie i usuwanie zalegającej wydzieliny oraz ogranicza produkcję nadmiaru śluzu.

KASZEL MOKRY – DOMOWE SPOSOBY

Leczenie dolegliwości, jaką jest duszący mokry kaszel można wspomagać licznymi domowymi sposobami, które najczęściej mają na celu rozrzedzenie wydzieliny, a co za tym idzie – ułatwienie jej odkrztuszania . Do najpopularniejszych należą inhalacje wykonywane za pomocą soli fizjologicznej. Pomocne jest także stosowanie olejków eterycznych (szczególnie eukaliptusowego, rozmarynowego czy miętowego). Ulgę przynosi również picie naparów z lipy, dziewanny lub tymianku4.

Leczenie mokrego kaszlu zależne jest przede wszystkim od przyczyny jego wystąpienia. W każdym przypadku chory powinien dużo pić, przebywać w pomieszczeniach, które są często wietrzone, i w których powietrze nie jest zbyt suche (w razie potrzeby można zastosować nawilżacz). Przed zastosowaniem preparatów, w przypadku wątpliwości, najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Soledum® forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Należy pamiętać, że artykuł nie zastępuje porady lekarskiej, jeżeli objawy utrzymują się mimo przyjmowania leków lub pojawiają się inne, niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.

1. Batura-Gabryel H., Kaszel – trudny problem kliniczny. Nowa Medycyna 2012; 1
2. dr n. med. Przemysław Nowak, Kaszel – przyczyny, podział, zasady postępowania. Farmaceutyczny Przegląd Naukowy, nr 2/2007
3. dr n. med. Przemysław Nowak, Kaszel – przyczyny, podział, zasady postępowania. Farmaceutyczny Przegląd Naukowy, nr 2/2007
4. Problemy Rolnictwa Światowego. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, tom 15 (XXX), zeszyt 1

 

W przeciwieństwie do męczącego, dokuczliwego kaszlu suchego, kaszel mokry jest “produktywny”. Towarzyszy mu uczucie zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, często połączone z wrażeniem ucisku i ciężaru w klatce piersiowej. Kaszel mokry pozwala na oczyszczanie drzewa oskrzelowego z wydzieliny, a co za tym idzie – usuwanie z organizmu patogenów wywołujących chorobę. Z tego powodu w przypadku jego wystąpienia nie należy podawać preparatów hamujących odruch kaszlu. Nie oznacza to jednak, że nie możemy wspomagać się specjalistycznymi lekami. Na co zwrócić uwagę wybierając lek na mokry kaszel? W jaki sposób powinien on działać?

KASZEL MOKRY – PRZYCZYNY

Aby wiedzieć, co zastosować w przypadku wystąpienia kaszlu mokrego, należy poznać jego przyczyny. Kaszel mokry jest jednym z objawów sezonowych infekcji, czyli zapalenia górnych (zatok, krtani) oraz dolnych dróg oddechowych (tchawicy, oskrzeli i płuc). Pojawia się także w alergiach oraz chorobach przewlekłych, przede wszystkim w rozstrzeniu oskrzeli (jest to choroba polegająca na ukazywaniu się zmian zapalnych w oskrzelach wskutek poszerzenia ich ścian), POChP, czyli przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc oraz gruźlicy i mukowiscydozie (chorobie genetycznej, w której występuje nadmierna produkcja gęstego śluzu). Bywa także objawem raka płuc. Z tego powodu nie należy lekceważyć mokrego kaszlu utrzymującego się dłużej niż 8 tygodni.

Panuje dosyć powszechna opinia, że zielony kolor śluzu wskazuje na infekcję bakteryjną. I bardzo często w tych przypadkach stosowana jest antybiotykoterapia. W etiologii ostrych zakażeń górnych dróg oddechowych oraz w ostrym zapaleniu oskrzeli i oskrzelików dominującą rolę odgrywają wirusy, leczenie zatem powinno być objawowe, bo antybiotyki nie działają na wirusy, a dodatkowo obniżają odporność organizmu. Zielony kolor wydzieliny jest bowiem wynikiem wydzielania przez komórki odpornościowe (leukocyty) enzymów zawierających w swoim składzie żelazo. To reakcja obronna leukocytów na pojawienie się w organizmie drobnoustrojów chorobotwórczych. Natomiast jeśli w wydzielinie pojawi się krew, to taki objaw powinien skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza, ponieważ może być oznaką gruźlicy, zapalenia płuc, a nawet choroby nowotworowej.

LECZENIE KASZLU MOKREGO

Infekcja wirusowa, występująca najczęściej w zakażeniu dróg oddechowych, pociąga za sobą obronną reakcję immunologiczną organizmu, czego skutkiem jest szereg typowych objawów takich jak zatkany nos, ból głowy i właśnie kaszel mokry. Dobierając terapię na kaszel mokry koncentrujmy się zatem na dwóch ważnych aspektach: usunięciu nadmiernej ilości wydzieliny z dróg oddechowych oraz złagodzeniu objawów zapalnych, ponieważ po pierwsze są one uciążliwe i istotnie pogarszają jakość życia pacjenta, a po drugie nadmiernie rozwinięta reakcja zapalna nie jest korzystna dla organizmu pacjenta.

W aptekach dostępne są preparaty, których podstawowym zadaniem jest ułatwienie odkrztuszania wydzieliny. Do tej grupy zaliczyć możemy różnego rodzaju syropy, o składach opartych na ziołach takich jak babka lancetowata, sosna czy tymianek.
Może się jednak okazać, że ich skuteczność nie będzie wystarczająca. Wówczas należy sięgnąć po specjalistyczne leki wykrztuśne. Te preparaty ułatwiające usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych działają na dwa sposoby:

• poprzez drażnienie błony śluzowej oskrzeli – w wyniku tego następuje zwiększenie ilości płynnej wydzieliny i ułatwienie jej transportu w drogach oddechowych, co wspomaga odkrztuszenie i oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny. W ten sposób działają preparaty zawierające sulfogwajakol i gwajafenezynę, czyli pochodne gwajakolu;
• poprzez rozrzedzanie wydzieliny śluzowej, czyli zmniejszanie jej lepkości i gęstości, tj. ułatwienie przemieszczania plwociny w trakcie kaszlu. Do leków o takim działaniu, zwanych mukolitykami, zalicza się przede wszystkim pochodne cysteiny, takie jak acetylocysteina i karbocysteina, ale także ambroksol.

Od kilkunastu miesięcy na polskim rynku dostępny jest lek Soledum® forte. Działa kompleksowo w leczeniu dróg oddechowych, bo korzystnie wpływa na układ śluzowo-rzęskowy, ułatwiając transport i usuwanie zalegającego, gęstego śluzu. Co ważne, działa przeciwzapalnie na drogi oddechowe, hamując nadprodukcję wydzieliny oraz ułatwiając w ten sposób oddychanie. Dzięki temu infekcja może mieć łagodniejszy przebieg. Już po 4 dniach stosowania, Soledum® forte istotnie zmniejsza częstotliwość kaszlu1 (oraz znacząco łagodzi objawy ostrego zapalenia zatok2). Soledum® forte – w dawkach zalecanych przez producenta3 – nie wchodzi w interakcje z innymi lekami i ma bezpieczny profil działania.

JAK PRZYJMOWAĆ LEKI NA KASZEL MOKRY?

Sposób przyjmowania leków na kaszel mokry zależy przede wszystkim od substancji aktywnej. Leki mukolityczne przyjmujemy najlepiej do godz. 17:00 – nie należy zażywać ich później, gdyż rozrzedzona wydzielina nie pozwoli na spokojny sen. W przypadku Soledum® forte kapsułkę należy połykać w całości (nie rozgryzać), popijając odpowiednią ilością wody (najlepiej szklanka wody 200ml), co najmniej pół godziny przed posiłkiem. Przede wszystkim jednak przed zastosowaniem każdego leku, należy dokładnie zapoznać się ze wskazaniami i informacjami dotyczącymi dawkowania zamieszczonymi w ulotce dołączonej do opakowania.

1 Na podstawie badania klinicznego, 1,8-cyneol doprowadził do znaczącego zmniejszenia napadów kaszlu produktywnego po 4 dniach (*p < 0,0001). J. Fischer, U. Dethlefsen, 2013, Efficacy of cyneole in patients suffering from acute bronchitis: a placebo-controlled double-blind trial

2 ChPL Soledum® forte

3 Na podst. ChPL Soledum® forte; Dorośli i młodzież w wieku powyżej 12 lat: stosować 1 kapsułkę 3 razy na dobę nie dłużej niż tydzień (chyba że lekarz zaleci inaczej).

sol01.2021.18

Katar, czyli nieżyt nosa, to dolegliwość powszechna. Towarzyszy wielu infekcjom, głównie wirusowym. Zapalenie błony śluzowej nosa objawia się wzmożoną produkcją wydzieliny, która prowadzi do niedrożności nosa, utrudniając normalne oddychanie. Katar, a właściwie diagnoza na podstawie jego koloru, budzi wiele kontrowersji i jest przyczyną m.in. częstego, zbędnego przyjmowania antybiotyków.

NOS – SPRAWCA CAŁEGO ZAMIESZANIA

Nos jest pierwszą linią obrony naszego organizmu przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Chroni, ogrzewa wdychane powietrze i zatrzymuje zanieczyszczenia. Jest czujnym strażnikiem organizmu, który pracuje bez przerwy, odpierając ataki niechcianych gości. Wnętrze nosa wyścielają miliony falujących rzęsek zanurzone w lepkim śluzie. To tu z powietrzem trafiają zanieczyszczenia i patogeny. Przylegają do lepkiej wydzieliny, która skutecznie blokuje ich dalszą wędrówkę. Śluz jest gęsty, lecz umożliwia ruchomym rzęskom usunięcie większości agresorów. Kiedy ten niezwykły mechanizm zawodzi, a drobnoustroje przełamują pierwszą linię obrony – pojawia się katar.

WYDZIELINA Z NOSA – CZYM JEST I DLACZEGO POWSTAJE?

Śluz jest wydzieliną fizjologiczną, która występuje w naszym organizmie w dużej ilości. Sama błona śluzowa nosa i zatok produkuje ponad litr wydzieliny dziennie1. Jest ona niezbędna do prawidłowego nawilżenia i ochrony organizmu. Katar w nosie, czyli zwiększona ilość wydzieliny jest reakcją obronną organizmu i sygnałem, że nos przegrywa walkę z agresorem i wymaga dodatkowego wsparcia. Układ odpornościowy przystępuje więc do działania. Stymuluje komórki nabłonka w nosie do produkcji większej ilości gęstego i lepkiego śluzu. Śluzówka staje się opuchnięta, a nos zaczyna wymagać częstszego oczyszczania z nadmiaru wydzieliny.

KOLOR WYDZIELINY Z NOSA – DLACZEGO JEST ZIELONY?

W początkowej fazie infekcji, nos jest zatkany. Kiedy naczynia krwionośne rozszerzają się, w nosie pojawia się przezroczysty katar. Powoduje on częste kichanie, a tym samym rozsiewanie zaraźliwych patogenów. W kolejnym etapie wydzielina z nosa wyraźnie zagęszcza się, utrudniając tym samym normalne oddychanie. Do zmiany koloru śluzu dochodzi w fazie komórkowej, czyli nacieku zapalnego2. Przezroczysta, czy też biała wydzielina z nosa zmienia swój kolor. Staje się żółta lub zielona. Kolor śluzu najczęściej nie jest spowodowany zakażeniem bakteryjnym. Wbrew powszechnej opinii, zielona wydzielina z nosa nie jest objawem ciężkiej choroby, lecz wynikiem naturalnych procesów obronnych organizmu. Leukocytyzawarte w śluzie w odpowiedzi na kontakt z patogenem, uwalniają specjalny enzym mający odpierać ataki patogenów. W jego składzie znajduje się żelazo, które nadaje śluzowatej wydzielinie charakterystyczny zielony kolor3. Kiedy gęsta wydzielina zalega w jamie nosa dłuższy czas, staje się bardziej skoncentrowana. Może wówczas wydawać się ciemniejsza, bardziej żółta czy właśnie zielona. Jest to naturalny proces obronny organizmu, niezależnie od tego, czy infekcję wywołały wirusy, czy też bakterie4.

CO Z TYM ANTYBIOTYKIEM, CZYLI JAK LECZYĆ ZIELONY KATAR?

Zdecydowana większość infekcji górnych dróg oddechowych jest wywoływana przez wirusy i nie mija po antybiotyku. Wbrew powszechnej opinii, żółta lub zielonkawa wydzielina z nosa, nie jest ciężkim stanem chorobowym, lecz wynikiem naturalnych procesów obronnych organizmu. Nie stanowi więc przesłanki do stosowania antybiotyku. Mimo tego lekarze przepisują antybiotyki, zwłaszcza pod naciskiem samych pacjentów. W zdecydowanej większości kolorowy katar mija samoistnie, wraz z ustaniem infekcji. Zielona i gęsta czy żółta i rzadka wydzielina z nosa to nie powód do paniki. Owszem, choroby nie należy lekceważyć, ale należy mieć świadomość jak działa nasz układ odpornościowy. Dzięki temu łatwiej będzie rozprawić się z mitem, zgodnie z którym po kolorze kataru można rozpoznać rodzaj infekcji i zastosować właściwe leczenie. Kiedy więc warto poprosić o pomoc lekarza? Jeśli objawy choroby utrzymują się ponad 10 dni i stale nasilają. Lekarz może wówczas zlecić dodatkowe badania i podjąć decyzję o podaniu skutecznych leków.

sol11.2021.17

1. Robert H. Shmerling., Don’t judge your mucus by its color., Harvard Health Blog, 06-22-2020 2. E. Biernacka., Objawów zakażeń dróg oddechowych nie można oceniać w sposób izolowany., Puls Medycyny, 11-03-2021 3. E. Biernacka., Objawów zakażeń dróg oddechowych nie można oceniać w sposób izolowany., Puls Medycyny, 11-03-2021 4. Robert H. Shmerling., Don’t judge your mucus by its color., Harvard Health Blog, 06-22-2020

 

 

Kaszel jest fizjologicznym odruchem o charakterze obronnym, który służy oczyszczeniu dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, pyłów, gazów i/lub ciał obcych. W zależności od wykrztuszania plwociny, kaszel można podzielić na suchy i mokry.

KASZEL SUCHY

Początkowo ma charakter suchy, a następnie ewoluuje, najczęściej w kierunku kaszlu mokrego. Zwykle utrzymuje się do dwóch tygodni. Często pojawia się jako pierwszy objaw infekcji wirusowej. Jest szczególnie dokuczliwy nocą, przerywa sen, powoduje drapanie w gardle.

KASZEL MOKRY

Kaszel mokry (produktywny) zwykle jest następstwem kaszlu suchego. Charakteryzuje się odkrztuszaniem zbierającej się plwociny. Nie ma charakteru napadowego (czyli takiego, który cechuje się nagłym, wyczerpującym dla chorego atakiem odkrztuszania). Zarówno u dzieci, jak i dorosłych przyczyną mokrego kaszlu są wywoływane przez wirusy lub bakterie infekcje górnych dróg oddechowych (czyli nosa i zatok, gardła, krtani) i/lub dolnych dróg oddechowych (tchawica, oskrzela, płuca).
Przyczyną mokrego kaszlu mogą być także stany wymagające szybkiego i ukierunkowanego leczenia przyczynowego, np.: ciało obce w drogach oddechowych, czy kontakt z substancjami toksycznymi dla płuc, takimi jak np.: dym tytoniowy, perfumy, zanieczyszczenia powietrza.

ROZRZEDZANIE WYDZIELINY W KASZLU MOKRYM

W leczeniu kaszlu mokrego zazwyczaj stosuje się leczenie objawowe – leki wykrztuśne, które rozrzedzają wydzielinę poprawiając jej odkrztuszanie i usuwanie. Warto podawać leki działające również przeciwzapalnie, bo hamują wydzielanie śluzu i łagodzą uporczywe objawy takie jak ból, gorączka, obrzęk. Stymulują także mechanizm oczyszczania śluzowo-rzęskowego, zwiększając częstość uderzeń rzęsek, a tym samym poprawiając samooczyszczanie się dróg oddechowych z wydzieliny. W miarę możliwości należy nawilżać powietrze, oklepywać klatkę piersiową, a w przypadkach uzasadnionych odsysać wydzielinę.

Powyższe informacje stanowią ogólną wiedzę dotyczącą takich schorzeń jak zapalenie zatok i objawów schorzeń dolnych dróg oddechowych takich jak kaszel mokry, nie zastępują porady lekarskiej oraz nie stanowią o wskazaniach do stosowania dla leku Soledum® forte.