Kategoria: Pomoc przy zapaleniu zatok

Zapalenie zatok to bardzo uciążliwa dolegliwość. Może wpływać negatywnie na codzienne funkcjonowanie. To schorzenie, które pojawia się u osób bez względu na wiek. Konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, ponieważ zaniedbanie choroby może zakończyć się groźnymi powikłaniami. Jaka jest przyczyna zapalenia zatok i jak leczyć zapalenie zatok?

ZATOKI – CHARAKTERYSTYKA

Zatoki mają wygląd jam wypełnionych powietrzem. Znajdują się w kościach twarzoczaszki i są połączone z jamą nosową. Zatoki są podzielone na cztery rodzaje: klinowe, sitowe, szczękowe i czołowe. Wyściela je błona śluzowa, która wytwarza wydzielinę śluzową i jest barierą ochronną, m.in. przed czynnikami infekcyjnymi ze środowiska zewnętrznego. Zatoki przynosowe pełnią bardzo ważną rolę, ponieważ nawilżają i ogrzewają wdychane powietrze. Ponadto pełnią funkcję fonetyczną oraz ochronną dla mózgoczaszki, wyrównując ciśnienie podczas gwałtownych jego zmian. Nos oraz zatoki pełnią rolę bariery immunologicznej. Chronią organizm przed wnikaniem alergenów, wirusów oraz bakterii. Dla prawidłowego funkcjonowania konieczne jest zapewnienie ich drożności1.

ZAPALENIE ZATOK – PRZYCZYNY

Zapalenie zatok to schorzenie, które występuje niezależnie od pory roku. Chorobom zatok sprzyjają zmienne warunki klimatyczne, duże różnice temperatur oraz mała wilgotność powietrza. Stan zapalny zatok często doskwiera nam w okresie jesienno-zimowym. Przyczyną jest długie przebywanie na mrozie lub przy silnym wietrze. W okresie letnim choroby zatok mogą powodować klimatyzatory. Częste zapalenie zatok wywołują również patogeny. Choroby zatok są niekiedy konsekwencją dawnych infekcji gardła lub nosa, które nie zostały doleczone2. Inne czynniki powodujące zapalenie zatok to:

• Wady anatomiczne budowy nosa, np. skrzywienie przegrody nosowej,
• Stany zapalne zębów,
• Polipy lub guzy nowotworowe,
• Choroby towarzyszące, np. mukowiscydoza,
• Refluks krtaniowo-gardłowy lub refluks przełyku,
• Zaburzenia odporności,
• Przebywanie w zanieczyszczonym otoczeniu, np. dymie tytoniowym lub pyle,
• Niska wilgotność powietrza w pomieszczeniu.
• Infekcja zatok pojawia się także po urazach mechanicznych, np. uderzeniu w głowę lub uszkodzeniu zatoki w trakcie zabiegu stomatologicznego3.

ZAPALENIE ZATOK – OBJAWY

Głównym objawem zapalenia zatok jest jednostajny ból głowy. Nasila się rano lub w trakcie zmiany pozycji, np. podczas pochylania się. Towarzyszy temu uczucie zatkania nosa oraz pojawienie się wydzieliny. Dodatkowymi objawami są ból, obrzęk, ucisk oraz tkliwość w okolicy oczu, czoła, policzków i zębów, a także zaburzony węch. Dodatkowo może pojawić się stan podgorączkowy oraz kaszel. Ostre zapalenie zatok przeciętnie trwa 2 tygodnie4. Jeżeli dolegliwość utrzymuje się co najmniej 4 tygodnie mamy do czynienia z zapaleniem podostrym, natomiast w przypadku objawów trwających 12 tygodni lub więcej z przewlekłym zapaleniem zatok.

 

ZAPALENIE ZATOK – LECZENIE

Co na zapalenie zatok? Przy rozpoznaniu zapalenia zatok można stosować domowe metody, które przyniosą ulgę. Warto sięgnąć również po leki bez recepty. Jeżeli objawy nie ustępują lub się nasilają, należy umówić się na wizytę u lekarza.

W trakcie choroby należy odpoczywać oraz nawadniać organizm. W przypadku domowych metod leczenia można stosować np.:

• Nebulizację z solą fizjologiczną,
• Masowanie zatok,
• Inhalacje z użyciem olejków eterycznych,
• Nawilżanie błony śluzowej wodą morską lub roztworem soli fizjologicznej,
• Płukanie zatok,
• Ciepłe okłady5.

JAK WYLECZYĆ ZATOKI?

Najlepszym rozwiązaniem będzie terapia prowadzona kompleksowo. Na początek, w celu uzyskania szybkiego efektu należy zażyć leki obkurczające błonę śluzową nosa i zatok – sympatykomimetyki, np. ksylometazolinę z deksopantenolem, bądź niesteroidowe leki przeciwzapalne, przykładowo ibuprofen z pseudoefedryną. Pomogą one szybko udrożnić nos i zatoki. Nie wolno jednak zapominać o długofalowo działających lekach przeciwzapalnych, które zapobiegną zapaleniu przewlekłemu. Tutaj dobrze sprawdzi się lek zawierający 1,8-cyneol, Soledum® forte. Działa przeciwzapalnie w drogach oddechowych, ogranicza nadmierne wydzielanie śluzu i wspiera oczyszczanie zatok. W przypadku nasilenia się objawów lub wystąpienia gorączki konieczna będzie konsultacja z lekarzem. Należy zaznaczyć, że leczenie nie powinno skończyć się w momencie ustąpienia objawów, tylko wtedy, kiedy tak zadecyduje lekarz, ponieważ błona śluzowa musi dojść do prawidłowego stanu.

Zapalenie zatok zwykle mija szybko, jednak jest mocno uciążliwe, dlatego nie należy zaniedbywać choroby. W przypadku pojawienia się pierwszych objawów, warto od razu wdrożyć leczenie, zastosować leki obkurczające błonę śluzową nosa oraz leki przeciwzapalne. Przyniosą one ulgę i mogą przyspieszyć powrót do zdrowia.

Soledum® forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

nasic®, (0,1 mg + 5,0 mg)/dawkę, aerozol do nosa, roztwór. Jedna dawka aerozolu do nosa (0,1 ml roztworu, co odpowiada 0,10 g) zawiera 0,1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum) i 5,0 mg deksopantenolu (Dexpanthenolum).Wskazania: Produkt leczniczy nasic® jest wskazany w objawowym leczeniu niedrożności przewodów nosowych w przebiegu przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa – dla pobudzenia gojenia się błony śluzowej i poprawy drożności nosa. Produkt leczniczy nasic® jest wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na chlorowodorek ksylometazoliny, deksopantenol lub na którąkolwiek z substancji pomocniczych. Suche zapalenie błony śluzowej nosa, po przezklinowym usunięciu przysadki mózgowej lub innych operacjach przebiegających z odsłonięciem opony twardej. U dzieci w wieku poniżej 6 lat. Produkt leczniczy nasic® zawiera chlorek benzalkoniowy dlatego nie powinien być stosowany przez osoby ze stwierdzoną nadwrażliwością na tę substancję konserwującą. Podmiot odpowiedzialny: MCM Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.

sol01.2022.03

1. Chirurgia zatok przynosowych dostępy wewnątrznosowe, Interna Szczeklika, 2019
2. Otorynolaryngologia dla studentów medycyny i stomatologii, J.B.Latkowski, 2004
3. Zapalenie zatok przynosowych. D. Jurkiewicz, 2005
4. Choroby nosa i zatok przynosowych, A. Krzeski, G. Janczewski, 2003
5. Choroby zatok przynosowych, J. B Latkowski, P. Kurnatowski, Z. Kozłowski, 2018.

Nieleczone infekcje górnych dróg oddechowych w rezultacie prowadzić mogą do zapalenia zatok. Ciągły katar czy ból głowy odczuwalny zwłaszcza przy pochylaniu, to tylko niektóre z objawów, jakie dawać mogą zatoki. Choroba ta jest dość częstym zjawiskiem, ale nie można jej lekceważyć. Główną przyczyną problemów z zatokami są zazwyczaj wirusy, bakterie oraz grzyby. Istnieje jednak pewna zależność, według której na zapalenie zatok narażone są osoby ze stałymi problemami z niedrożnością nosa. Nieleczone zatoki mogą być przyczyną innych, poważniejszych schorzeń, w efekcie czego uszkodzeniu może ulec wzrok, a w skrajnych przypadkach również mózg.

DLACZEGO WARTO DBAĆ O ZATOKI?

Zadaniem zatok jest wytwarzanie niewielkiej ilości wydzieliny, która jest niezbędna do nawilżania i oczyszczania powietrza, jakie wdychamy nosem1. Niezależnie od temperatury na zewnątrz, powietrze, jakie wdychamy nosem jest nawilżane i ogrzewane do temperatury około 34 stopni Celsjusza. Warto wspomnieć, że w ciągu doby zatoki oczyszczają ponad 10 tysięcy litrów powietrza. W wyniku osłabienia organizmu lub z powodu wysuszonego powietrza wydzielina, jaką produkują, zaczyna się wysuszać. W efekcie pojawia się nieżyt nosa objawiający się wyciekiem nadmiaru wydzieliny w celu pozbycia się patogenów. Dolegliwości te występują zazwyczaj sezonowo, w okresie jesienno – zimowym, kiedy to mroźne i suche powietrze negatywnie oddziałuje na błonę śluzową nosa. Troska o zatoki jest niezwykle ważna, gdyż pełnią one istotne funkcje w organizmie.

JAKIE SĄ OBJAWY ZAPALENIA ZATOK?

Ból głowy, drapanie w gardle czy podwyższona temperatura to symptomy często kojarzone z przeziębieniem. Jeśli zmagamy się właśnie z takimi objawami, warto zachować czujność, gdyż być może problemem są zatoki. Prawdopodobieństwo zwiększa się, kiedy owe sygnały występują sezonowo. W zależności od rodzaju zapalenia zatok objawy mogą się nieco różnić pomiędzy sobą. Umiejscawiając ból, możemy dość trafnie wytypować, które zatoki wymagają leczenia. Zatoki szczękowe charakteryzuje ból poniżej oczu oraz w okolicy kości policzkowych. Kiedy zmagamy się z bólem zlokalizowanym nad oczami, bólem okolicy czołowej i okolic twarzy, czy też bólem podczas pochylania się, najprawdopodobniej problemem są zatoki czołowe. Ból między oczami lub u nasady nosa związany jest z zatokami sitowymi, zaś ten zlokalizowany w oczodołach i w tylnej części głowy sygnalizuje zapalenie zatok klinowych. Prócz bólu, zapalenie zatok objawiać się może także spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła, które powodować może łaskotanie, a w efekcie kasłanie. Podczas zapalenia zatok z nosa sączyć może się ropna wydzielina, a także często mamy do czynienia z zatkanym nosem i brakiem węchu. Nieleczone, a także niewłaściwie leczone zapalenie zatok skutkować może przejściem ze stanu ostrego w przewlekły.

JAK LECZYĆ ZAPALENIE ZATOK?

Leczenie zatok od lat budzi kontrowersje. Przez bardzo długi okres czasu praktykowano leczenie poprzez inhalacje, a także nagrzewanie specjalnymi lampami. Jeśli objawy, z jakimi się mierzymy, wskazywać mogą na zapalenie zatok, warto skonsultować to z lekarzem. Należy również w miarę możliwości szybko zareagować i zastosować odpowiednie leczenie. Na rynku dostępne są leki na zapalenie zatok. Jednym z nich jest Soledum® forte. Preparat działa kompleksowo: nie tylko hamuje nadprodukcję gęstej, lepkiej i trudnej do odkrztuszenia wydzieliny, wspiera mechanizm samooczyszczania dróg oddechowych (czyli stymuluje klirens śluzowo-rzęskowy) ale również działa przeciwzapalnie. Znacznie przyspiesza to proces leczenia. Badania kliniczne dowodzą, że widoczne efekty można odczuć już po 4 dniach kuracji. Soledum® forte składa się z czystego cyneolu, który jest składnikiem olejku eukaliptusowego, ma potwierdzone w licznych badaniach działanie. Soledum® forte ma korzystny profil bezpieczeństwa i w dawkach rekomendowanych przez producenta nie stwierdzono interakcji z innymi produktami leczniczymi. W Niemczech lek jest dostępny od ponad 20 lat, dzięki czemu posiada dobrze udokumentowane działanie. Soledum® forte ma formę wygodnej do połknięcia kapsułki, która odpowiada jednej dawce leku. Jak w przypadku każdego leczenia ważna jest regularność stosowania, a także popicie leku odpowiednią ilością chłodnej wody. Lek może być stosowany przez dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat.
Zdarza się, że mimo troski o zatoki, dopada nas problem z ich zapaleniem. W takich sytuacjach najważniejsza jest szybka reakcja. Tylko zastosowanie leczenia w odpowiednim momencie, pozwala złagodzić przebieg choroby, a w konsekwencji zmniejszyć ryzyko groźnych powikłań. Jeśli Twoje samopoczucie wskazuje na problemy z zatokami, nie zwlekaj. Wybierz preparat, który pomoże Ci znów oddychać swobodnie.

1https://www.chorezatoki.pl/chore-zatoki/objawy-chorob-zatok/

Należy pamiętać, że artykuł nie zastępuje porady lekarskiej, jeżeli objawy utrzymują się mimo przyjmowania leków lub pojawiają się inne, niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.

sol04.2021.02

Zapalenie zatok jest spowodowane głównie poprzez zakażenie wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Zakażenie bakteryjne lub grzybicze występuje rzadziej. Niedoleczone, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych lub nawet próchnica zębów wspierają rozwój zakażenia.

W infekcji zatok stan zapalny powoduje wytwarzanie gęstej, lepkiej wydzieliny oraz obrzęk błony śluzowej, która wyściela zatoki. Ujście zatok zostaje zablokowane i gromadzi się w nich trudna do usunięcia wydzielina powodująca ból okolicy czołowej, okolic twarzy, czy ból podczas pochylania się. Gdy wydzielina spływa po tylnych ściankach gardła, może wywołać kaszel oraz obrzęk i zaczerwienienie gardła. Wyróżniamy zapalenie ostre, podostre i przewlekłe – w zależności od czasu trwania.

W większości przypadków utrzymuje się od 7 do 10 dni, w postaci przewlekłej od 4 do 8 tygodni. Przewlekłe zapalenie zatok wymaga specjalistycznego leczenia.

OBJAWY ZAPALENIA ZATOK

• Ból okolicy czołowej i podczas pochylania się
• Zatkany nos i trudności z oddychaniem
• Gęsta, zielonożółta wydzielina z nosa
• Wysoka temperatura > 38°C
• Zaczerwienienie gardła
• Katar, który może wywołać kaszel
• Obrzęk tkanek miękkich

Powyższe informacje stanowią ogólną wiedzę dotyczącą takich schorzeń jak zapalenie zatok i objawów schorzeń dolnych dróg oddechowych takich jak kaszel mokry, nie zastępują porady lekarskiej oraz nie stanowią o wskazaniach do stosowania dla leku Soledum® forte.

Zatoki mają ważny wpływ w nawilżaniu, ogrzewaniu wdychanego powietrza, stanowią barierę termoizolacyjną oraz ochronną. Zapalenie zatok może być poprzedzone katarem lub niedoleczoną infekcją. Nieleczone zapalenie może prowadzić do wielu poważnych powikłań takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy ropień mózgu.

Leczenie zapalenia zatok przy użyciu domowych sposobów opiera się głównie na odpowiednim oczyszczeniu zatok, zastosowaniu okładów lub inhalację. Można wspierać leczenie poprzez odpowiednie preparaty wydawane w aptece bez recepty. Kupując je, warto pamiętać, aby oprócz działania rozrzedzającego wydzielinę miały również działanie przeciwzapalne. Jeśli objawy i dolegliwości trwają dłużej niż 7 lub 10 dni należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Powyższe informacje stanowią ogólną wiedzę dotyczącą takich schorzeń jak zapalenie zatok i objawów schorzeń dolnych dróg oddechowych takich jak kaszel mokry, nie zastępują porady lekarskiej oraz nie stanowią o wskazaniach do stosowania dla leku Soledum® forte.

Zapalenie zatok przynosowych to uciążliwa choroba, która osłabia organizm oraz uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Ból zatokowy jest bardzo charakterystyczny, ponieważ powoduje ucisk w okolicy czoła i policzków, który zwiększa się w przypadku poruszania głową. Kolejnymi objawami rozwijającego się stanu zapalnego jest wydzielina z nosa, zmęczenie oraz wyczerpanie organizmu. Objawów tych nie można ignorować, ponieważ nieleczone mogą doprowadzić do poważnych powikłań w przyszłości. Co powoduje zapalenie zatok i jakie mogą być konsekwencje tego stanu?

CO TO SĄ ZATOKI?

Zatoki, to fizjologicznie puste przestrzenie występujące w twarzoczaszce, które połączone są z jamą nosową. Ich zadaniem jest nawilżanie i ocieplanie wdychanego powietrza dostającego się dalej do układu oddechowego. Biorą też udział w oczyszczaniu powietrza oraz wyrównywaniu ewentualnej różnicy ciśnień. U człowieka można wyróżnić zatoki: szczękowe, czołowe, klinowe i sitowe – nazwane w ten sposób ze względu na lokalizację.

BÓLE ZATOK – PRZYCZYNY

Zapalenie zatok przynosowych rozwija się najczęściej z powodu infekcji wirusowej, rzadko bakteryjnej, bądź grzybiczej. Można też wyróżnić czynniki sprzyjające wystąpieniu tej choroby jak np. nieprawidłowa budowa anatomiczna, towarzyszące alergie, czy niekorzystne warunki środowiska. Niedrożny nos to kolejna predyspozycja do rozwinięcia się stanu zapalnego, może być to spowodowane polipami lub guzami w jamie nosowej. Choroby zębów, takie jak np. próchnica, również są czynnikiem ryzyka. Zatoki są bardzo wrażliwe na wilgotność powietrza, a raczej na jej brak, dlatego warto o tym pamiętać, zwłaszcza w sezonie grzewczym, ponieważ czynnik ten może doprowadzić do wystąpienia infekcji zapalnej. Jeżeli stan przejdzie w schorzenie przewlekłe, to jest ono dużo trudniejsze do wyleczenia, a etiologia bardziej złożona i trudniejsza do rozpoznania1.

KIEDY ROZWIJA SIĘ PRZEWLEKŁE ZAPALENIE ZATOK?

Po wniknięciu do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych, np. wirusów, dochodzi do uruchomienia reakcji odpornościowej oraz rozwoju stanu zapalnego. Zapalenie zatok może występować w formie ostrej (trwającej do ok. 4 tygodni) lub przewlekłej (jeżeli trwa powyżej 12 tygodni). Chroniczne zapalenie zatok jest powikłaniem ostrego stanu zapalnego, który został zignorowany, niedoleczony, bądź leczony w nieprawidłowy sposób. Przyczyną rozwinięcia choroby może też być nawracające zapalenie zatok. Stan przewlekły trwa dłużej niż 12 tygodni i ma najczęściej etiologię bakteryjną2 oraz przebiega w cięższy sposób, ponieważ poza typowymi objawami choroby, pojawia się też gorączka, oraz silniejsze bóle głowy. Przewlekłe zapalenie zatok można również podzielić ze względu na występowanie lub brak występowania polipów i diagnozuje się je pod tym względem w trakcie badania jamy nosa3. Organizm chorego jest bardzo osłabiony, a codzienne funkcjonowanie upośledzone, dlatego w takiej sytuacji należy koniecznie skontaktować się z lekarzem specjalistą.

JAK LECZYĆ ZAPALENIE ZATOK?

Stan zapalny zatok w zależności od jego zaawansowania wymaga różnego leczenia. W przypadku odczuwania pierwszych dolegliwości najważniejsze jest, by ich nie zlekceważyć, tylko starać się od razu zwalczać. Można skorzystać z leków dostępnych w aptece, np. Soledum® forte, który działa przeciwzapalnie w drogach oddechowych, ogranicza produkcję gęstej wydzieliny oraz wspomaga leczenie ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Jeżeli leczenie nie pomaga, a stan robi się poważniejszy – m.in. pojawia się wysoka temperatura, a objawy nasilają się, to należy skonsultować się lekarzem, który podejmie decyzję o dalszym postępowaniu. W przypadku rozwinięcia się przewlekłego zapalenia zatok należy już obowiązkowo udać się do specjalisty, a terapia polega na minimalizowaniu objawów i dyskomfortu oraz ustaleniu przyczyny, która doprowadziła do zaostrzenia4. Bardzo często leczenie przewlekłego zapalenia zatok wiąże się w głównej mierze z opanowaniem choroby, a całkowite jej wyleczenie jest bardzo trudne. Dlatego tak ważna jest odpowiednia reakcja na pierwsze objawy zapalenia zatok.

Soledum forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.

1. Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatr Med Rodz, 10 (1), p. 25–31

2. Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatr Med Rodz, 10 (1), p. 25–31

3. Bielecki, P., Sieśkiewicz, A., Garkowski, M., Rogowski, M., & Kowal, K. (2017). Przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa: spojrzenie alergologa i laryngologa. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology, 4(2), 68–76

4. Bielecki, P., Sieśkiewicz, A., Garkowski, M., Rogowski, M., & Kowal, K. (2017). Przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa: spojrzenie alergologa i laryngologa. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology, 4(2), 68–76

Cierpisz na przewlekły katar, często doskwiera Ci ból głowy, który nasila się szczególnie przy pochylaniu? Nie lekceważ tych objawów, ponieważ może to być zapalenie zatok. Zignorowanie albo niedoleczenie tej infekcji może prowadzić do wystąpienia poważnych komplikacji w przyszłości. Jakie są najczęstsze przyczyny problemów z zatokami? Jak rozpoznać objawy i w jaki sposób je skutecznie leczyć?

PRZYCZYNY ZAPALENIA ZATOK

Najczęściej do zapalenia zatok dochodzi poprzez zakażenie wirusowe, rzadko bakteryjne czy grzybicze. Zatoki pełnią bardzo ważną funkcję w organizmie – ich zadanie polega na nawilżaniu błony śluzowej nosa oraz na ogrzewaniu i oczyszczaniu wdychanego przez nos powietrza1. Zatoki w ciągu doby oczyszczają ponad 10 tys. litrów powietrza i ogrzewają je zawsze do temperatury 34 stopni Celsjusza.

Niesprzyjające warunki środowiska, takie jak zimne, suche powietrze mogą prowadzić do nadmiernego wysuszania błony śluzowej nosa (dlatego zapalenie zatok jest najczęściej dolegliwością związaną z okresem jesienno-zimowym w naszym kraju). Wysuszona błona śluzowa stanowi mniej skuteczną barierę ochronną i patogeny mogą z większą łatwością wnikać do organizmu. Rozwija się stan zapalny, a w jego efekcie dochodzi do wytwarzania nadmiernej ilości wydzieliny, to reakcja obronna, bo organizm chce pozbyć się patogenów z nosa – mówimy wówczas o nieżycie nosa, który z czasem może przejść w ostre zapalenie zatok.

JAK ODRÓŻNIĆ PRZEZIĘBIENIE OD ZAPALENIA ZATOK?

Początkowo zapalenie zatok daje takie same objawy jak przeziębienie – ból głowy, podrażnione i bolące gardło, czasami podwyższona temperatura ciała. Przy niegroźnej infekcji objawy te ustępują po kilku dniach. W przypadku ostrego zapalenia zatok ból głowy ma charakter miejscowy, nasila się przy pochylaniu i daje uczucie rozpierania w okolicy czoła i nosa. Często wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła i może mieć różne zabarwienie (od zielonego do żółtego). Przed wizytą lekarską warto się zastanowić, w którym dokładnie miejscu odczuwamy ból zatok, czy są to:

• zatoki szczękowe – chory odczuwa ból poniżej oczu i w okolicy kości policzkowych,
• zatoki czołowe – ból nad oczami – rozpierający w okolicy czoła,
• zatoki sitowe – ból między oczami, u nasady nosa,
• zatoki klinowe – ból oczodołów i tylnej części głowy.

Nieleczone zapalenie zatok przechodzi w stan przewlekły. W wydzielinie może dojść do zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, co dodatkowo utrudnia proces powrotu do zdrowia.

ZATOKI – JAK SOBIE POMÓC?

Jeżeli zapalenie ma przebieg łagodny, warto wiedzieć jak oczyścić zatoki. Domowe sposoby powinny być wystarczające. Takim rozwiązaniem są m.in. inhalacje, które pomagają rozrzedzić gęstą wydzielinę, dzięki czemu łatwiej się jej pozbyć z organizmu. W medycynie naturalnej przy zapaleniu zatok sięga się po rośliny, które działają rozkurczająco i pomagają udrożnić zatkany wydzieliną nos. Szczególnie polecane są inhalacje z rumianku, tymianku, szałwii, mięty pieprzowej i skrzypu polnego. Można też nacierać okolice zatok maściami rozgrzewającymi, które mają właściwości przeciwbólowe i udrażniające zatkany nos. Jednym z najbardziej znanych specyfików jest balsam jerozolimski, który jest mieszanką ziół wspomagającą oczyszczanie chorych zatok.

Kolejnym sposobem jest ogrzanie zatok kompresem wykonanym z leczniczej soli jodowo-bromowej2, którą należy podgrzać, zawinąć w lnianą ściereczkę i przyłożyć do bolącego miejsca. Taki zabieg pomaga oczyszczać zatoki dzięki uwalnianym związkom jodu i bromu.

Można też zrobić płukanie zatok. To skuteczna metoda uwalniająca zatoki z zalegającej wydzieliny. Najlepiej w tym celu zakupić specjalny zestaw do irygacji i odpowiednie preparaty apteczne. Należy też zachować szczególną ostrożność podczas dokonywania tego zabiegu w domu. W wyniku zbyt długiego lub silnego wykonywania irygacji mogą pojawić się bóle głowy spowodowane wtłaczaniem płynu do zatok oraz nagromadzeniem się go. Jeżeli płukanie zostanie przeprowadzone w sposób nieumiejętny, to istnieje ryzyko, że zamiast usunąć zalegającą wydzielinę, zostanie ona wepchnięta przez trąbkę słuchową do ucha, co może skutkować zapaleniem ucha środkowego. Silne i częste irygacje mogą powodować także ból głowy z powodu wtłaczania płynu irygacyjnego do zatok, które nie są w stanie same się z niego oczyścić. Irygacja może być dobrym sposobem na oczyszczanie jam nosa i zatok tylko wtedy, gdy czynność ta jest dobrze wykonana. Bezpieczniej jest więc poddać się płukaniu zatok lub ich punkcji w gabinecie lekarza laryngologa.

Należy pamiętać o tym, że irygacja nie leczy lecz działa miejscowo, ułatwiając oczyszczenie jam nosa i zatok. W przypadku zapalenia zatok warto zaopatrzyć się w leki dostępne w aptece bez recepty, które pomogą kompleksowo walczyć ze stanem zapalnym wywołanym przez drobnoustroje. W początkowej fazie dobrze jest skorzystać z lekarstw obkurczających błonę śluzową nosa (ksylometazolina z deksopantenolem) albo niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np. ibuprofenu w połączeniu z pseudoefedryną. Pozwalają one szybko udrożnić zatkany nos oraz zatoki objęte procesem chorobowym. Kolejną kwestią jest podanie leków przeciwzapalnych, które działają długofalowo, np. Soledum® forte, zawiera w swoim składzie 1,8-cyneol i wspomaga terapię ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Działa przeciwzapalnie w drogach oddechowych, ogranicza nadmierne wydzielanie śluzu i wspiera oczyszczanie zatok. Ważne jest, aby przeprowadzić kurację do końca, zgodnie z zaleceniami lekarza, w przeciwnym przypadku błona śluzowa może się całkowicie nie zregenerować, a infekcja ponownie rozwinąć.

Podsumowując: co zrobić jak bolą zatoki? Najpewniejszym sposobem jest konsultacja lekarska. Leczenie zatok zależne jest od przyczyny infekcji. W przypadku zakażenia wirusowego leczenie ma charakter łagodzenia objawów choroby, ale przy rzadko występującym zakażeniu bakteryjnym lub grzybiczym, prawdopodobnie nie obędzie się bez dopasowanych do pacjenta antybiotyków lub leków przeciwgrzybiczych. W celu postawienia właściwej diagnozy lekarz może zlecić pobranie próbki wydzieliny i zbadanie jej w laboratorium.

Soledum® forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

nasic®, (0,1 mg + 5,0 mg)/dawkę, aerozol do nosa, roztwór. Jedna dawka aerozolu do nosa (0,1 ml roztworu, co odpowiada 0,10 g) zawiera 0,1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum) i 5,0 mg deksopantenolu (Dexpanthenolum).Wskazania: Produkt leczniczy nasic® jest wskazany w objawowym leczeniu niedrożności przewodów nosowych w przebiegu przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa – dla pobudzenia gojenia się błony śluzowej i poprawy drożności nosa. Produkt leczniczy nasic® jest wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na chlorowodorek ksylometazoliny, deksopantenol lub na którąkolwiek z substancji pomocniczych. Suche zapalenie błony śluzowej nosa, po przezklinowym usunięciu przysadki mózgowej lub innych operacjach przebiegających z odsłonięciem opony twardej. U dzieci w wieku poniżej 6 lat. Produkt leczniczy nasic® zawiera chlorek benzalkoniowy dlatego nie powinien być stosowany przez osoby ze stwierdzoną nadwrażliwością na tę substancję konserwującą. Podmiot odpowiedzialny: MCM Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.

sol01.2022.03

1. https://www.chorezatoki.pl/chore-zatoki/objawy-chorob-zatok/
2. https://dimedic.eu/pl/wiedza/ziola-na-zatoki-jakie-stosowac-przy-zapaleniu-zatok