Tępy ból głowy nasilający się przy pochylaniu oraz zatkany nos to prawdopodobnie znak, że w naszym organizmie rozwija się zapalenie zatok. Choroba ta może bardzo nas osłabić oraz wpłynąć negatywnie na codzienne funkcjonowanie. W sezonie jesienno – zimowym jest to jedna z dziesięciu najczęściej diagnozowanych chorób w Polsce1. Czym objawia się zapalenie zatok oraz jak je skutecznie leczyć?
ZAPALENIE ZATOK – PRZYCZYNY POWSTAWANIA I OBJAWY
Zatoki to puste przestrzenie znajdujące się w czaszce, w okolicach czoła i nosa. Zdrowe zatoki wypełnione są przez powietrze, a ich zadaniem jest wytwarzanie śluzowej wydzieliny, która nawilża i oczyszcza wdychane przez nos powietrze. Problemy z zatokami najczęściej pojawiają się sezonowo – jesienią oraz zimą. Ich przyczyną mogą być między innymi zmienne warunki atmosferyczne, zakażenia o różnej etiologii, przemęczenie oraz alergie. W wyniku dużych różnic temperatur panujących na zewnątrz i w pomieszczeniach, dochodzi do przesuszenia błony śluzowej nosa i zatok, co ułatwia przedostanie się drobnoustrojów chorobotwórczych przez błonę śluzową do organizmu. Po ich wniknięciu następuje wzmożona reakcja prozapalna objawiająca się następującymi symptomami: zatkany nos, nadmierna ilość wydzieliny, uczucie rozpierania w okolicy czoła i policzków oraz ból nasilający się przy poruszaniu głową2. Nadmierną reakcję zapalną warto hamować, bo w ten sposób łagodzimy niekorzystne dla nas objawy.
Najczęściej ostre zapalenie zatok przynosowych wywołują wirusy, np. rynowirusy (do 50% przypadków), koronawirusy czy wirusy grypy. Do bakteryjnego zapalenia zatok dochodzi rzadko, maksymalnie do 2% przypadków to infekcje bakteryjne3. Warto podkreślić, że ostre zapalenie zatok przynosowych jest jednym z najczęstszych powodów stosowania antybiotyków, które należy ograniczyć zwłaszcza w dobie rosnącej lekooporności. Antybiotyki nie działają na wirusy, dlatego ostre wirusowe zapalenie zatok leczymy objawowo.
OSTRE I PRZEWLEKŁE ZAPALENIE ZATOK
Zapalenie zatok może przebiegać z różnym nasileniem. Z tego powodu wyróżniamy:
- ostre zapalenie zatok – definiowane jako nagłe wystąpienie 2 lub więcej objawów, z których jednym jest niedrożność nosa lub wydzielina z nosa, a dodatkowo ból/uczucie rozpierania twarzy i/lub upośledzenie węchu. Czas trwania tych dolegliwości nie przekracza 12 tygodni. Jeżeli zapalenie zatok jest prawidłowo leczone, nie zostawia po sobie żadnych śladów;
- przewlekłe zapalenie zatok – jest definiowane jako 4 lub więcej epizodów ostrego zapalenia zatok przynosowych w ciągu roku, objawy towarzyszą choremu cały czas z różnym stopniem nasilenia i utrzymują się powyżej 12 tygodni4.
Jeżeli objawy ostrego zapalenia zatok zostaną zignorowane lub niedoleczone, to może rozwinąć się z nich przewlekłe zapalenie zatok. Stan ten jest dużo trudniejszy do wyleczenia, dlatego nie można ignorować pierwszych objawów świadczących o chorobie zatok. Warto pamiętać, że nieleczone, przewlekłe zapalenie zatok może powodować negatywne konsekwencje zdrowotne.
JAK LECZYĆ ZATOKI – DOMOWE SPOSOBY
W początkowej fazie choroby, możliwe jest wykorzystanie domowych sposobów na złagodzenie objawów zapalenia zatok. Zaliczamy do nich inhalacje, ciepłe okłady oraz picie dużej ilości wody. Zabiegi te powodują m.in. nawilżenie błony śluzowej nosa, a ciepłe okłady przyspieszają przepływ krwi oraz uśmierzają ból. Pomocne mogą okazać się również gotowe zestawy przeznaczone do domowych zabiegów irygacji, które można zakupić w aptece5.
CO NA ZAPALENIE ZATOK?
Leczenie zapalenia zatok opiera się na wykorzystywaniu leków przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz wspomagających udrożnianie nosa. Terapię najlepiej prowadzić dwutorowo. Na początek można stosować szybkodziałające leki obkurczające błonę śluzową nosa i zatok – np. sympatykomimetyki (Nasic), albo niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Wraz z lekami szybkodziałającymi warto stosować leki roślinne, takie jak np. Soledum® forte, który działa przeciwzapalnie w drogach oddechowych, ogranicza nadprodukcję wydzieliny, ułatwia transport zalegającego śluzu oraz udrażnia nos i zatoki łagodząc ból głowy i ułatwiając oddychanie. Zawiera substancję o bezpiecznym profilu działania, i co ważne: nie wchodzi w interakcje z innymi lekami.
Zapalenie zatok jest stanem utrudniającym codzienne funkcjonowanie, ból oraz dyskomfort, jaki powoduje, skłania nas do pytania: czym leczyć zatoki? Skuteczne leczenie zatok powinno opierać się na połączeniu domowych metod łagodzenia bólu oraz przyjmowaniu leków dostępnych w aptece. Warto wybierać leki, które zostały dokładnie przebadane i mają potwierdzone skuteczne działanie. Nie można ignorować pierwszych symptomów, ponieważ reakcja w początkowym okresie rozwoju choroby jest kluczowa, by jak najszybciej pokonać infekcję.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
Soledum forte, kapsułki dojelitowe, miękkie. Jedna kapsułka dojelitowa, miękka zawiera 200 mg cyneolu (Cineolum). Wskazania do stosowania: Jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu. Leczenie wspomagające ostrego, nieropnego zapalenia zatok. Przeciwwskazania: Nie należy stosować Soledum forte u osób ze stwierdzoną nadwrażliwością na cyneol lub którąkolwiek substancję pomocniczą, w przypadku występowania krztuśca lub pseudo-krztuśca, u niemowląt i dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: M.C.M. Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.
nasic®, (0,1 mg + 5,0 mg)/dawkę, aerozol do nosa, roztwór. Jedna dawka aerozolu do nosa (0,1 ml roztworu, co odpowiada 0,10 g) zawiera 0,1 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum) i 5,0 mg deksopantenolu (Dexpanthenolum).Wskazania: Produkt leczniczy nasic® jest wskazany w objawowym leczeniu niedrożności przewodów nosowych w przebiegu przeziębienia oraz po przebytej operacji nosa – dla pobudzenia gojenia się błony śluzowej i poprawy drożności nosa. Produkt leczniczy nasic® jest wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na chlorowodorek ksylometazoliny, deksopantenol lub na którąkolwiek z substancji pomocniczych. Suche zapalenie błony śluzowej nosa, po przezklinowym usunięciu przysadki mózgowej lub innych operacjach przebiegających z odsłonięciem opony twardej. U dzieci w wieku poniżej 6 lat. Produkt leczniczy nasic® zawiera chlorek benzalkoniowy dlatego nie powinien być stosowany przez osoby ze stwierdzoną nadwrażliwością na tę substancję konserwującą. Podmiot odpowiedzialny: MCM Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.
Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.
1. Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 4, str. 159–168
2. M. Zagor, otorynolaryngolog, Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystyczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Zapalenie zatok przynosowych’, www.mp.pl; dostęp 29.09.2021 r
3. Gwaltney J.: Acute community acquired sinusitis. Clin Infect Dis J 1996;23:1209-23.
4. A. Wachnicka-Bąk A. Lipińska-Opałka, A. Będzichowska, B. Kalicki, A. Jung, Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatr Med Rodz, 10 (1), p. 25–31
5. K. Braja, Zapalenie zatok – objawy i leczenie, www.allecco.pl; dostęp 29.09.2021 r.
